Artificiële Intelligentie in de arbeidsmarkt: Hoe secretariële, financiële en HR-functies veranderen door technologische ontwikkeling
Geplaatst op 18-01-2024 met als inspirator Clemens Bakker
Op 1 en 2 november vond de AI Safety Summit plaats. Het was de eerste mondiale top waar de risico’s van Artificiële Intelligentie (AI) werden bediscussieerd. Wereldleiders en andere prominenten stemden overeen dat er tegenwoordig sprake is van zeer snelle technologische ontwikkeling en dat de veiligheid binnen de groei van AI moet worden gewaarborgd.
Het feit dat deze top heeft plaatsgevonden, bewijst de relevantie van AI. Artificiële Intelligentie zal namelijk op buitengewoon veel thema’s invloed gaan uitoefenen. In dit artikel staat de invloed op de arbeidsmarkt centraal en er zal worden toegespitst op de functies die wij bij High Quality bemiddelen: secretarieel, financieel en HR.
De vraag naar functies
In Nederland is op dit moment een zeer krappe arbeidsmarkt. Deze situatie wordt gekenmerkt door lage werkloosheid en een groot aantal openstaande vacatures. Werkgevers in vrijwel iedere sector hebben moeite om geschikte kandidaten voor hun vacatures te vinden. Per sector zijn overigens wel grote verschillen te ontdekken.
De sectoren handel en zorg hebben de afgelopen jaren met erg veel onvervulde vacatures te kampen gehad. Een aannemelijke oorzaak is het tekort aan praktisch geschoolden.
Bedrijfseconomische en administratieve beroepen spannen de kroon wat betreft krapte op de arbeidsmarkt. In 2022 ontstonden in Nederland 291 duizend vacatures voor deze beroepen. Volgens het UWV zijn de meest gevraagde functies in deze branche bijvoorbeeld boekhouders, administratief medewerkers en accountants.
Toekomstperspectief
Hoewel de spanning op de arbeidsmarkt de afgelopen maanden nog steeds erg hoog is, lijkt voor het eerst in twee jaar de spanning af te nemen. Dit houdt in dat er in vergelijking met eerdere maanden meer werklozen en minder vacatures bijkwamen. Het UWV verwacht dat deze trend zal worden doorgezet in 2024.
Deze aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt is enkel een kenmerk van landen met hoge inkomens. Het “Future of jobs report” van het World Economic Forum (WEF) heeft door middel van vragenlijsten een beeld geschetst van de arbeidsmarkt in de periode 2023-2027.
Technologische ontwikkeling
Uit dit rapport blijkt dat de arbeidsmarkt aan grote veranderingen onderhevig zal zijn. De resultaten van de vragenlijsten tonen dat technologische ontwikkelingen de grootste rol zal spelen. 85% van de bevraagde organisaties denkt namelijk dat technologische ontwikkelingen hun bedrijfsstructuur gaat transformeren. Het overgrote deel van deze groep neemt zich voor deze ontwikkelingen te implementeren in de komende vijf jaar.
Dergelijke plannen zijn niet zonder gevolgen, integendeel zelfs. Het World Economic Forum verwacht dat er van de 673 miljoen banen in het onderzoek een groei zal plaatsvinden van 69 miljoen en een afname van 83 miljoen. Dit betekent dat er in vijf jaar netto veertien miljoen banen zullen verdwijnen.
Volgens het onderzoek bestaat de groei van banen voornamelijk uit leraren en praktisch geschoolden die met grote machines werken. De beroepen die door afname worden getroffen zijn datatypisten, administratief medewerkers en accountants. Deze drie banen samen zullen de helft van de 83 miljoen banenkrimping betreffen. Volgens het UWV was onlangs juist de meeste vraag naar deze beroepen.
We kunnen dus in redelijkheid spreken van een echte ommezwaai. Dit is een radicale verandering waar technologische verandering de aanleiding van is. De term technologische verandering is veelomvattend. Het is een verzamelnaam voor allerlei vernieuwingen, waar Artificiële Intelligentie er één van is. Daarmee is niet gezegd dat AI de koploper is van alle vernieuwingen.
Artificiële intelligentie
In het onderzoek van het WEF zijn acht verschillende technologieën van elkaar gescheiden en gerangschikt naar impact op de arbeidsmarkt. Artificiële intelligentie scoort laag, namelijk plek zeven. De technologie ‘Big Data’ zorgt voor de grootste verandering. Big Data is speciale software die wordt gebruikt om zeer grote en complexe datasets te structureren.
De lage score van AI is verklaarbaar door de verhouding ‘banenmaker’ versus ‘banenvervanger’. Artificiële Intelligentie zorgt enerzijds voor nieuwe banen zoals AI-developer, maar anderzijds vervangt het banen zoals datatypist. Volgens het WEF neemt AI grofweg evenveel banen over als het creëert: een gezonde verhouding dus. Big Data creëert daarentegen veel meer banen dan het overneemt. De mate van balans tussen vervanging en creatie bepaalt dus de verandering voor de arbeidsmarkt en daarmee de plek op de ranglijst.
Het feit dat AI in deze ranglijst relatief laag scoort, betekent niet dat deze technologie minder relevant is. Van alle technologieën blijkt namelijk dat AI in staat is de meeste banen over te nemen. Dat is overigens geen reden tot paniek. Het is belangrijk om te beseffen dat AI sommige vaardigheden overbodig maakt, maar ook een reden geeft nieuwe vaardigheden te ontwikkelen. Dit wordt benadrukt in het onderzoek van het WEF. AI en Big Data staan samen op plek 1 van belangrijkste skills om de komende vijf jaar ervaring mee op te doen voor de Nederlandse arbeidsmarkt. Het zijn met name accountants, administratief medewerkers en boekhouders die er goed aan zouden doen dit advies ter harte te nemen. AI is immers niet enkel een toekomstperspectief. De inwerkingtreding van deze technologie is reeds aangevangen.
Accounting
De inwerkingtreding van AI binnen accounting blijkt bijvoorbeeld uit advies en consultancy. Tot op heden waren accountants verantwoordelijk voor het geven van strategisch advies en begeleiding aan hun klanten of stakeholders. AI kan accountants helpen hun adviesrol te verbeteren door analyses te gebruiken om toekomstige scenario's te voorspellen, alternatieven te evalueren en de resultaten te optimaliseren. AI kan accountants ook helpen complexe informatie op een boeiende en beknopte manier over te brengen door middel van taalgeneratie.
Administratief medewerker
Vooralsnog zijn administratief medewerkers verantwoordelijk voor het verwerken van inkomende en uitgaande post, het beheren van documenten en gegevens, en het bijhouden van databases en spreadsheets. Sommige van deze werkzaamheden zijn routinetaken die door AI kunnen worden geautomatiseerd. Datamodellering, schemaontwerp en prestatie-optimalisatie zijn enkele voorbeelden van wat AI de administratief medewerker te bieden heeft.
Secretaresse
De verantwoordelijkheid van een secretaresse bestaat uit het ondersteunen van een of meerdere managers of leidinggevenden binnen een organisatie. De taken variëren van het beheren van agenda's, notuleren van vergaderingen en het verzorgen van correspondentie tot het voorbereiden van presentaties en het regelen van reizen. AI kan de secretaresse de hand reiken. Veelgestelde vragen van klanten of werknemers kunnen bijvoorbeeld door AI worden beantwoord, waardoor de secretaresse tijd overhoudt voor complexere taken. Ook kunnen notulen aan de hand van AI in real-time worden gemaakt tijdens een overleg of vergadering.
HR
Uit het onderzoek van het WEF blijkt dat de verandering in het aantal HR gerelateerde banen in de komende vijf jaar veel stabieler is dan financiële en secretariële functies. Dit komt waarschijnlijk omdat HR strategische facetten kent waar volgens betrokkenen de menselijke maat onvervangbaar is, zoals medewerkersbetrokkenheid en recruitmentstrategieën. Binnen HR bestaan genoeg administratieve taken die wel aan de invloed van AI onderhevig zullen zijn: het bijhouden van personeelsdossiers, het verzorgen van arbeidscontracten en het verwerken van salarisadministratie. Kopieën van identiteitskaarten kunnen dankzij AI bijvoorbeeld automatisch in het correcte personeelsdossier terechtkomen. Daarnaast is AI in staat bonussen, overuren en inhoudingen op het loon te berekenen en door te voeren. Kortom, ondanks het stabiele toekomstperspectief is het iedereen in deze branche aangeraden om de vruchten te plukken van de voordelen die AI biedt.
Boekhouding
Boekhouders staan veelal bekend om het verwerken en controleren van grote hoeveelheden gegevens uit verschillende bronnen, zoals facturen, bankafschriften en belastingformulieren. AI kan deze verwerking vergemakkelijken aan de hand van patroonherkenning in datasets. Hierdoor worden afwijkingen snel geïdentificeerd. Boekhouders kunnen zo in realtime alle transacties van klanten beoordelen in plaats van het nemen van steekproeven. De klant kan vertrouwen op een audit van hoge kwaliteit.
Wat nu?
Het is begrijpelijk dat AI als een dreiging aanvoelt; Een mens wil logischerwijs niet vervangen worden. AI is echter niet gemaakt om banen te vervangen, maar het is een hulpmiddel dat mensen kan verlichten bij bepaalde taken. Een onderzoek van het OECD bewijst dit: 63% van de werknemers in de financiële sector zeggen dat AI het plezier in hun werk laat toenemen.
Artificiële Intelligentie is dus niet bedoeld als gevaar, maar kan het nog steeds wel vormen. Dit geldt overigens voor de meeste technologische ontwikkelingen. De computer heeft de mens niet overgenomen, maar mensen die de computer niet gebruiken worden overgenomen door mensen die dat wel doen. Hetzelfde geldt voor AI.
In het kort
Er wordt tegenwoordig veel gesproken over Artificiële Intelligentie. Door de grote hoeveelheid informatie is het soms moeilijk het kaf van het koren te scheiden. In dit artikel hebben we duidelijk gemaakt dat technologische ontwikkelingen de arbeidsmarkt in de komende vijf jaar sterk gaat veranderen. Artificiële Intelligentie zal veel banen vervangen, maar balanceert dit door nieuwe banen te creëren. De arbeidsmarkt in HR zal de komende vijf jaar relatief stabiel blijven. Daarentegen zullen secretariële en financiële functies de grootste klappen vangen. Voor werknemers in deze sectoren is geen onmiddellijke reden tot paniek, omdat AI is bedoeld om routinetaken te vergemakkelijken. Zij die open staan voor verandering zullen niet worden vervangen.
Clemens Bakker is bedrijfsjournalist voor High Quality Recruitment waarin hij onderzoek doet naar actuele thema’s binnen de arbeidsbemiddeling en de wereld van recruitment. Zijn artikelen zijn bedoeld om te prikkelen, kennis te delen, verdieping te bieden en stof tot nadenken te geven.
Met medewerking van
Dit artikel is gebaseerd op een kennissessie, of inspiratie gegeven door Clemens Bakker
Meer achtergrondinformatie kun je vinden via LinkedIn